De Killing Fields

donderdag 30 mei 2024

De Killing Fields

Dag 28, in Phnom Penh

Het ontbijtbuffet is voortreffelijk behalve de oude koffie en dat is jammer. Een machine om verse koffie te maken zou hier niet misstaan. De tuktukdriver Martin staat keurig klaar om 8 uur. Wij stappen in en hij zet de muziek aan. We beginnen rustig met Art en Garfunkel maar al gauw draait hij aan de volumeknop als Bob Marley langskomt. Vandaag gaan we ons verdiepen in het donkere, zeg maar, zwarte verleden van Cambodja, voorheen Kampuchea. Ik was begin twintig als elke avond op het Journaal Pol Pot van de Rode Khmer voorbij kwam met vreselijke akties. Ver van ons bed dachten we en vandaag zien we het van dichtbij wat er is gebeurd. Op 17 april 1975 viel hij met zijn Rode Khmer Phnom Penh binnen om alle stedelingen gevangen te nemen en te vermoorden. Op 20 mei had hij het hele land op een gruwelijke wijze gezuiverd. Hij noemde 1975 het jaar 0, het begin van de staat Angkar, want hij wilde een samenleving creëren waarbij iedere burger als arbeider op het platteland zou werken. En daarvoor was geen plaats voor “dunne” handen die in de stad Phnom Penh woonden zoals leraren, studenten, notarissen en vele andere intellectuelen. Dus die werden allemaal vastgezet en vermoord. Hij was ervan overtuigd dat de bevolking terug moest naar de basis. “Khmer” staat voor de grootste bevolkingsgroep van Cambodja en “Rood “ staat voor het communisme.

Als eerste stoppen we bij het Tuol Sleng Genocide Museum. Het museum is gevestigd in een oude school die door de Rode Khmer werd omgebouwd tot de beruchte gevangenis S21 die gevestigd was in de gebouwen van Tuol Svay Prey school. Hier werden duizenden onschuldige Cambodjanen gemarteld en vermoord. Het terrein was hermetisch afgesloten met een ijzeren muur en prikkeldraad. Het prikkeldraad is er nog steeds. Men kwam hier nooit meer levend uit! We lopen naar binnen na het betalen van een ticket zetten we een koptelefoon op voor de audio-rondleiding in diverse talen en ook in het Nederlands. Dat is toch fijn. Het is ongekend indrukwekkend. Binnen zien we veel foto’s, folterruimtes, martelwerktuigen en éénpersoonscellen. Bij het zien van deze gruwelijke plek met eigen ogen geeft dit zwaar triest gevoel. Tuol Sleng was een uiterst geheim centrum in een netwerk van bijna 200 gevangenissen waar mensen werden gefolterd door de Rode Khmer. In Tuol Sleng werden tussen 12.000 en 20.000 mensen gevangen gehouden. Er zijn slechts 12 gekende overlevenden. Direct na de ingang liggen er 14 witte graven. Op 10 januari 1978 werd deze vreselijke plek bevrijd door het Vietnamese leger samen met de tegenstanders van het Regime. Alle lichamen waren al weggehaald door de Rode Khmer behalve deze 14 waarvan de namen ontbreken. Men had geen tijd meer om deze ook te laten verdwijnen. De gevangen van Tuol Sleng werden naar de “Killing Fields” van Choueng gebracht, geëxecuteerd en begraven in massagraven. Met kippenvel verlaten we het museum en stappen in de tuktuk en rijden naar de “Killing Fields” 15 km buiten Phnom Penh.

Het “Choeung Ek Genocidal Center” is een gedenkplaats van één van de 300 Killingfields in Cambodja. Dit is de grootste. Veel kleinere Killingfields zijn nog steeds niet bereikbaar omdat daar nog veel landmijnen liggen. Ook hier krijgen we een koptelefoon op met een audio-rondleiding in het Nederlands. We lopen de route volgende de audio en de folder. Bij elke stop wordt er verteld waar we zijn met zijn gebeurtenis. We lopen over het aangelegde pad tussen de massagraven. We komen ook langs de Chankiri Tree waar kinderen met hun hoofd tegen de boom werden geslagen zodat ze geen wraak konden nemen voor hun ouders. Ongelofelijk dat dit heeft kunnen gebeuren. Veel beenderen, kleding en schedels zijn blootgelegd en geplaatst in de grote Gedenkstupa. Op plaatsen waar water staat daar zijn de massagraven niet aangetast. Deze vermoorde mensen worden in alle rust gelaten waar ze zijn. Van de 8 miljoen Cambodjanen zijn er 3 miljoen vermoord door het bewind van Pol Pot. De verantwoordelijke directeur Kaing Guek Eav van S21 gevangenis, “Kameraad Duch” genoemd heeft de uitgevoerde gruwelijkheden onder zijn gezag bekend en is in februari 2012 in hoger beroep veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Hij overleed op op 2 september 2020 op 78 jarige leeftijd in het Khmer Soviet Friendship Hospital.

De leider van de Rode Khmer Pol Pot, een maoistische revolutionair, is na de Vietnamese invasie het land uitgevlucht naar de jungles van Zuidwest-Cambodja. Pol Pot stierf daar op 15 april 1998 onder verdachte omstandigheden, waarschijnlijk door vergiftiging. Zijn lichaam werd zonder enige ceremonie verbrand. Hij heeft nooit de genocide bekend maar heeft wel ooit gezegd dat er door hem fouten zijn gemaakt.

Na dit erg indrukwekkende bezoek aan de Killing Fields stappen we weer in de tuktuk en rijden terug door het enorm chaotische verkeer naar Phnom Penh. We stoppen bij een kantoortje waar we onze bustickets voor overmorgen kunnen boeken. Morgen nog een dag Phnom Penh en dan met de bus naar Sihanoukville aan de kust. Inmiddels regent het hard en gaan we terug naar het hotel.